Bảo mật 2 lớp là gì? Cách hoạt động và lợi ích bạn nên biết

Bảo mật 2 lớp là gì và tại sao được coi là tiêu chuẩn an toàn cho tài khoản trực tuyến? Đây là phương thức xác thực bổ sung bên cạnh mật khẩu, giúp bảo vệ thông tin cá nhân và tài sản số trước nguy cơ truy cập trái phép. Nhờ bảo mật 2 lớp, ngay cả khi mật khẩu bị lộ, kẻ xấu cũng khó có thể xâm nhập vào tài khoản, mang lại sự an tâm tối đa khi sử dụng các dịch vụ trực tuyến.

1. Tổng quan về bảo mật 2 lớp

1.1. Khái niệm

Bảo mật 2 lớp (2FA – Two-Factor Authentication) là phương thức xác thực người dùng thông qua hai lớp bảo mật khác nhau, thay vì chỉ dựa vào mật khẩu như truyền thống. Hai lớp này thường thuộc các loại yếu tố xác thực khác nhau, bao gồm:

• Yếu tố kiến thức (Knowledge factor): Thứ người dùng biết như mật khẩu, mã PIN.
• Yếu tố sở hữu (Possession factor): Thứ người dùng sở hữu như điện thoại, token phần cứng, thẻ thông minh.
• Yếu tố đặc trưng sinh trắc học (Inherence factor): Đặc điểm sinh học của người dùng như vân tay, khuôn mặt, giọng nói.

Ví dụ: Khi đăng nhập vào tài khoản email, khách hàng cần nhập mật khẩu (yếu tố kiến thức) và mã OTP gửi về điện thoại (yếu tố sở hữu). Đây chính là cơ chế điển hình của bảo mật 2 lớp, đảm bảo rằng ngay cả khi mật khẩu bị lộ, kẻ xấu cũng khó có thể truy cập trái phép vào tài khoản.

Mục tiêu chính của bảo mật 2 lớp bao gồm:

• Tăng cường an ninh: Ngăn chặn truy cập trái phép ngay cả khi mật khẩu bị lộ.
• Bảo vệ dữ liệu nhạy cảm: Giảm nguy cơ đánh cắp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, email, mạng xã hội.
• Tăng tính xác thực: Xác nhận chắc chắn rằng người đăng nhập là chủ sở hữu hợp pháp của tài khoản.

Xác thực 2 lớp giúp tăng độ bảo mật cho tài khoản.

1.2. Cách thức hoạt động

Bảo mật 2 lớp hoạt động dựa trên nguyên tắc xác thực hai yếu tố khác nhau, đảm bảo rằng việc truy cập tài khoản không chỉ dựa vào mật khẩu. Quy trình điển hình gồm các bước:

• Bước 1 - Nhập thông tin đăng nhập cơ bản: Người dùng nhập tên đăng nhập và mật khẩu (yếu tố kiến thức).
• Bước 2 - Xác thực yếu tố thứ hai: Hệ thống yêu cầu một yếu tố bổ sung, ví dụ:
• Mã OTP (One-Time Password) gửi qua SMS, email hoặc ứng dụng xác thực.
• Token phần cứng tạo mã ngẫu nhiên.
• Xác thực sinh trắc học như vân tay hoặc khuôn mặt.
• Bước 3 - Kiểm tra và cho phép truy cập: Nếu yếu tố thứ hai hợp lệ, người dùng được truy cập vào tài khoản. Nếu không hợp lệ, truy cập bị từ chối.

1.3. Ưu điểm 

Sử dụng bảo mật 2 lớp mang lại nhiều lợi ích nổi bật:

• Tăng cường bảo mật: Giảm nguy cơ bị xâm nhập ngay cả khi mật khẩu bị đánh cắp.
• Bảo vệ dữ liệu quan trọng: Ngăn truy cập trái phép vào thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, email và các dịch vụ trực tuyến khác.
• Giảm nguy cơ lừa đảo: Hạn chế tác động của các cuộc tấn công phishing vì kẻ xấu không có yếu tố thứ hai.
• Độ tin cậy cao: Kết hợp hai yếu tố xác thực khác nhau, giúp xác minh chính xác người dùng.
• Tính linh hoạt: Nhiều phương thức 2FA (SMS, email, ứng dụng xác thực, sinh trắc học) giúp người dùng lựa chọn phù hợp.

2. Các loại hình bảo mật 2 lớp

2.1. Xác thực bằng SMS (OTP)

Xác thực bằng SMS sử dụng mã OTP (One-Time Password) gửi trực tiếp đến số điện thoại đã đăng ký của người dùng. Mã này thường có thời hạn ngắn, chỉ sử dụng được một lần và được gửi ngay sau khi người dùng nhập tên đăng nhập và mật khẩu. Khi nhận được mã OTP, người dùng chỉ cần nhập mã vào hệ thống để hoàn tất quá trình đăng nhập.

Hình thức này khá tiện lợi, dễ sử dụng và được nhiều dịch vụ trực tuyến hỗ trợ. Tuy nhiên, nó cũng tồn tại một số hạn chế, ví dụ như nguy cơ bị đánh cắp qua SIM swap hoặc phụ thuộc hoàn toàn vào tín hiệu điện thoại, do đó không khả dụng khi mất sóng.

Xác thực bằng OTP gửi đến điện thoại là một hình thức rất phổ biến

2.2. Xác thực qua gọi điện thoại 

Xác thực qua gọi điện thoại là phương thức trong đó hệ thống thực hiện cuộc gọi trực tiếp đến số điện thoại đã đăng ký để thông báo mã xác thực hoặc yêu cầu người dùng nhấn phím để xác nhận. Sau khi nhập mật khẩu, người dùng nghe cuộc gọi và làm theo hướng dẫn, chẳng hạn như nhập mã số được đọc hoặc nhấn phím xác nhận, để hoàn tất đăng nhập. 

Cách thức gọi điện thoại rất thuận tiện cho những người không rành công nghệ và có thể dùng được khi SMS không khả dụng, chẳng hạn ở vùng sóng yếu. Tuy nhiên, nó có nhược điểm là tốn chi phí nếu là cuộc gọi quốc tế, ít tiện lợi hơn SMS hoặc ứng dụng xác thực và tồn tại rủi ro giả mạo cuộc gọi nếu không kiểm tra kỹ.

2.3. Xác thực bằng email

Xác thực bằng email là phương thức trong đó hệ thống gửi mã xác thực hoặc liên kết xác nhận đến địa chỉ email đã đăng ký của người dùng sau khi họ nhập tên đăng nhập và mật khẩu. Người dùng cần mở email, lấy mã OTP hoặc nhấp vào liên kết để hoàn tất quá trình đăng nhập. 

Phương thức này khá tiện lợi, đặc biệt khi người dùng không có điện thoại bên cạnh hoặc không muốn nhận SMS, đồng thời vẫn đảm bảo mức độ bảo mật cơ bản cho tài khoản. Tuy nhiên, nhược điểm là phụ thuộc vào quyền truy cập email, nếu tài khoản email bị xâm nhập hoặc mất quyền truy cập, bảo mật của phương thức này sẽ bị ảnh hưởng.

2.4. Xác thực bằng QR

Xác thực bằng QR là hình thức bảo mật 2 lớp thường dùng trong các ứng dụng di động hoặc dịch vụ trực tuyến, trong đó người dùng quét mã QR do hệ thống cung cấp bằng một ứng dụng xác thực, chẳng hạn như Google Authenticator hoặc Microsoft Authenticator. Sau khi quét mã, ứng dụng sẽ tạo ra mã OTP tự động và thay đổi liên tục, người dùng nhập mã này để xác thực đăng nhập.  

Nhiều trang web sử dụng công nghệ quét QR để tăng độ xác thực của tài khoản

Sử dụng QR vừa tiện lợi vừa an toàn vì mã OTP được sinh trực tiếp trên thiết bị của người dùng và không phụ thuộc vào SMS hay email. Tuy nhiên, người dùng cần cài đặt ứng dụng xác thực và giữ thiết bị an toàn, nếu mất điện thoại hoặc thiết bị bị hỏng, việc đăng nhập sẽ gặp khó khăn.

2.5. Xác thực bằng chữ ký số

Xác thực bằng chữ ký số là phương thức bảo mật 2 lớp trong đó người dùng sử dụng chữ ký điện tử được cấp bởi cơ quan chứng thực để xác nhận danh tính. Khi đăng nhập, hệ thống yêu cầu người dùng ký số trên thiết bị, chẳng hạn bằng token USB hoặc thẻ thông minh, để xác thực thông tin. 

Cách xác thực này đảm bảo mức độ bảo mật cao nhờ khả năng xác minh danh tính chính xác và chống giả mạo. Nó thường được sử dụng trong các giao dịch ngân hàng trực tuyến, cơ quan nhà nước hoặc các hệ thống quan trọng đòi hỏi an toàn tối đa. Nhược điểm là chi phí triển khai cao, yêu cầu thiết bị chuyên dụng và quy trình phức tạp hơn so với các phương thức thông thường.

2.6. Xác thực bằng sinh trắc học

Xác thực bằng sinh trắc học sử dụng đặc điểm sinh học duy nhất của người dùng như vân tay, khuôn mặt, mống mắt, giọng nói hoặc chữ ký điện tử để xác minh danh tính. Sau khi nhập mật khẩu, người dùng cần cung cấp đặc điểm sinh học để hoàn tất đăng nhập.

Phương thức này vừa tiện lợi vừa bảo mật cao, vì đặc điểm sinh học rất khó sao chép hay đánh cắp. Nó thường được áp dụng trên điện thoại thông minh, máy tính xách tay hoặc các hệ thống yêu cầu bảo mật cao. Tuy nhiên, nhược điểm là chi phí thiết bị tương đối cao, cần bảo dưỡng định kỳ và vẫn tồn tại rủi ro nếu dữ liệu sinh trắc học bị rò rỉ hoặc sao chép trái phép.

Xác thực sinh trắc học là phương pháp có độ bảo mật cao

3. 4+ Ứng dụng của bảo mật 2 lớp

3.1. Bảo vệ tài khoản ngân hàng

Bảo mật 2 lớp giúp tăng cường an ninh cho các tài khoản ngân hàng trực tuyến bằng cách yêu cầu một yếu tố bổ sung ngoài mật khẩu, thường là OTP qua SMS, email, hoặc ứng dụng xác thực. Việc này giúp ngăn chặn truy cập trái phép ngay cả khi mật khẩu bị lộ, đồng thời giảm thiểu rủi ro các giao dịch gian lận.

Theo Thông tư 41/2025/TT-NHNN, áp dụng từ ngày 01/01/2026, khách hàng mở ví điện tử bắt buộc phải xác minh thông tin sinh trắc học khi mở ví điện tử. Bên cạnh đó, theo Thông tư 17/2024/TT-NHNN thì từ ngày 01/01/2025, khách hàng bắt buộc xác thực sinh trắc học đối với mọi giao dịch chuyển tiền.

3.2. Bảo vệ tài khoản mạng xã hội 

Bảo mật 2 lớp giúp tăng cường an toàn cho tài khoản mạng xã hội bằng cách yêu cầu một lớp xác thực bổ sung ngoài mật khẩu, như mã OTP, ứng dụng xác thực hoặc xác nhận qua email. Điều này ngăn kẻ xấu truy cập trái phép, bảo vệ thông tin cá nhân, hình ảnh, tin nhắn và quyền kiểm soát trang cá nhân hoặc fanpage.

Các mạng xã hội phổ biến áp dụng 2FA bao gồm Facebook, Instagram, Twitter (X), TikTok, LinkedIn. Những nền tảng này cung cấp nhiều phương thức xác thực để người dùng lựa chọn theo nhu cầu và thiết bị sử dụng.

Hầu hết các trang mạng xã hội đều có tính năng bảo mật hai lớp

3.3. Bảo vệ ví điện tử 

Bảo mật 2 lớp giúp tăng cường an toàn cho ví điện tử bằng cách yêu cầu một yếu tố xác thực bổ sung ngoài mật khẩu, thường là OTP qua SMS, email hoặc ứng dụng Authenticator. Việc này ngăn chặn truy cập trái phép, bảo vệ số dư, lịch sử giao dịch và các thông tin thanh toán quan trọng. 

Một số ví điện tử phổ biến áp dụng 2FA bao gồm MoMo, ZaloPay, VNPay, ShopeePay. 

3.4. Bảo vệ các giao dịch trên sàn tài chính

Bảo mật 2 lớp giúp bảo vệ các giao dịch trên sàn tài chính bằng cách yêu cầu một lớp xác thực bổ sung ngoài mật khẩu, như OTP hoặc xác thực qua ứng dụng, trước khi thực hiện lệnh mua, bán hoặc chuyển tiền. Điều này giảm nguy cơ bị tấn công, bảo vệ tài sản và thông tin giao dịch của người dùng. 

Các sàn tài chính, chứng khoán và tiền điện tử như Remitano, Binance, Upbit, eToro đều áp dụng bảo mật 2 lớp nhằm tăng cường an toàn cho người dùng.

4. 4+ Lưu ý khi sử dụng bảo mật 2 lớp

Để bảo mật 2 lớp phát huy tối đa hiệu quả và tránh các rủi ro tiềm ẩn, người dùng cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

• Nên sao lưu mã khôi phục (backup code): Các mã dự phòng giúp bạn vẫn có thể truy cập tài khoản khi mất thiết bị xác thực hoặc điện thoại. Việc lưu trữ chúng ở nơi an toàn là rất cần thiết.
• Hạn chế dùng xác thực bằng SMS nếu có thể: Phương thức này dễ bị giả mạo SIM (SIM swap), vì vậy nếu có thể, nên ưu tiên ứng dụng Authenticator hoặc các phương thức xác thực an toàn hơn.
• Không chia sẻ mã OTP cho bất kỳ ai: Mã OTP là thông tin duy nhất giúp xác thực danh tính, việc chia sẻ với người khác sẽ làm giảm hiệu quả bảo mật.
• Cập nhật ứng dụng Authenticator định kỳ: Việc cập nhật ứng dụng giúp vá các lỗ hổng bảo mật, đảm bảo các mã OTP sinh ra vẫn an toàn và hợp lệ.

Việc kết hợp đầy đủ các biện pháp trên sẽ giúp bảo mật 2 lớp hoạt động hiệu quả, giảm nguy cơ bị tấn công và bảo vệ tối đa tài khoản cá nhân của bạn

Mở tài khoản tại SeABank ngay hôm nay để trải nghiệm dịch vụ ngân hàng hiện đại với bảo mật cao nhờ công nghệ bảo mật 2 lớp. Quá trình đăng ký nhanh chóng, tiện lợi, chỉ với vài bước đơn giản trên ứng dụng hoặc website. Tất cả thông tin và giao dịch của bạn được bảo vệ tối ưu, giúp yên tâm quản lý tài chính mọi lúc, mọi nơi!

SeABank hiện đang sử dụng xác thực 2 lớp và ứng dụng nhiều công nghệ bảo mật mới cho khách hàng trên ứng dụng SeAMobile

5. Câu hỏi thường gặp 

1. Bảo mật 2 lớp và xác thực hai yếu tố có khác nhau không?
Không, hai thuật ngữ này đều chỉ cùng một phương thức xác thực (2FA).

2. Nếu mất điện thoại chứa ứng dụng Authenticator thì sao?
Có thể dùng mã khôi phục (backup code) hoặc liên hệ hỗ trợ để khôi phục quyền truy cập.

3. Bảo mật 2 lớp có bắt buộc không?
Không bắt buộc, nhưng rất được khuyến nghị trên mọi nền tảng quan trọng.

4. Có thể bật bảo mật 2 lớp cho nhiều tài khoản cùng lúc không?
Có, ứng dụng như Google Authenticator hỗ trợ lưu nhiều tài khoản trong cùng một ứng dụng. Người dùng được khuyến cáo nên bật bảo mật 2 lớp đối với các tài khoản chứa thông tin nhạy cảm như thông tin cá nhân, giao dịch ngân hàng,...

Như vậy, việc hiểu rõ bảo mật 2 lớp là gì và áp dụng đúng cách sẽ giúp bạn tăng cường an toàn cho tài khoản, dữ liệu và giao dịch trực tuyến. Hãy chủ động kích hoạt bảo mật 2 lớp trên mọi dịch vụ bạn sử dụng để bảo vệ thông tin cá nhân và trải nghiệm internet an toàn, tiện lợi hơn mỗi ngày. Bên cạnh đó, khi trải nghiệm dịch vụ tại SeABank, khách hàng sẽ nhận được sự hài lòng bởi tất cả thông tin và giao dịch được bảo mật theo tiêu chuẩn cao nhất của SeABank.

Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về các sản phẩm thẻ của SeABank có thể liên hệ các điểm giao dịch gần nhất hoặc gọi Hotline 1900 555 587 hay truy cập website www.seabank.com.vn để biết thêm thông tin chi tiết.