1. Doom spending là gì?
"Doom spending" là hành vi tiêu tiền để đối phó với các căng thẳng liên quan đến kinh tế và xã hội. Mặc dù "Doom spending" là một thuật ngữ mới, nhưng hành vi này đã tồn tại từ thời kỳ Đại khủng hoảng (thập niên 1930). Xu hướng này không chỉ giới hạn ở phương Tây mà hiện nay còn đang lan rộng tại khu vực Á Đông, bao gồm cả Việt Nam.
2. Vì sao doom spending đang gia tăng?
2.1. Áp lực kinh tế trong cuộc sống hiện đại
Theo chuyên gia tài chính, tình trạng lạm phát và nền kinh tế bất ổn khiến người trẻ gặp khó khăn trong việc thực hiện các mục tiêu lớn như mua nhà hay lập gia đình. Ở các thành phố lớn, việc dành dụm cả chục năm vẫn không đủ để sở hữu một căn hộ, khiến người trẻ từ bỏ ý định tiết kiệm hoặc đầu tư dài hạn. Đó là một cách cơ thể phản ứng với căng thẳng, trốn tránh hoặc thoái lui khỏi các vấn đề khó giải quyết.
Vì vậy, họ chọn tiêu tiền vào các trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống. Doom spending có thể mở rộng ra các khoản chi xa xỉ như đồ hiệu, nghỉ dưỡng 5 sao hay thậm chí đưa thú cưng đi spa cao cấp.
2.2. Sự thỏa mãn tức thì từ việc tiêu tiền
Trong thời điểm căng thẳng, nhiều người cảm thấy việc "tiết kiệm không mang lại giá trị" so với sự thỏa mãn ngay lập tức của việc tiêu tiền. Các hoạt động như mua sắm, ăn uống tại nhà hàng sang trọng hay đi nghỉ dưỡng cao cấp mang lại "dopamine" - hormone hạnh phúc, giúp họ cảm thấy vui vẻ hơn.
Đây cũng là lý do vì sao nhiều người có thể chi tiêu mạnh tay cho những món đồ xa xỉ để giải tỏa tâm trạng, thay vì đầu tư vào các hoạt động dài hạn như trị liệu tâm lý - vốn đòi hỏi thời gian để mang lại kết quả.
2.3. Tác động của mạng xã hội và các chiến dịch marketing
Mạng xã hội, KOLs (người có sức ảnh hưởng), và các chiến dịch marketing đóng vai trò lớn trong việc thúc đẩy doom spending. Các hình ảnh về lối sống xa hoa được bình thường hóa, khiến người trẻ cảm thấy áp lực phải chi tiêu để "theo kịp" xu hướng.
Ngoài ra, sự phổ biến của thanh toán điện tử cũng làm việc mua sắm trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết, từ việc đặt vé máy bay đến chi tiêu tại các cửa hàng trực tuyến chỉ với một cú nhấp chuột.
2.4. Thiếu kỹ năng quản lý tài chính
Một nguyên nhân quan trọng khác dẫn đến hiện tượng doom spending là sự thiếu hụt kỹ năng quản lý tài chính cơ bản. Nhiều người trẻ không được trang bị đầy đủ kiến thức về quản lý tiền bạc, tiết kiệm và đầu tư. Vì thế họ thường xuyên rơi vào tình trạng chi tiêu vượt quá khả năng tài chính của mình, không có kế hoạch tài chính rõ ràng.
3. Ảnh hưởng của doom spending đến tài chính cá nhân
3.1. Phát sinh khoản nợ
Khi tiêu tiền vượt quá khả năng tài chính, người trẻ thường phải vay mượn dẫn đến các khoản nợ không kiểm soát. Lãi suất cao và các khoản phí phạt khiến tình hình tài chính càng trở nên tồi tệ. Nợ nần không chỉ gây ra áp lực tài chính mà còn ảnh hưởng đến tâm lý, tạo ra vòng xoáy căng thẳng và lo lắng. Những khoản nợ này có thể kéo dài nhiều năm, khiến người trẻ khó có thể thoát khỏi vòng xoáy của doom spending và các hậu quả tài chính nghiêm trọng.
3.2. Giảm khả năng tiết kiệm và đầu tư
Việc tiêu tiền quá mức cũng làm giảm khả năng tiết kiệm và đầu tư cho tương lai. Hậu quả là khó có thể đạt được các mục tiêu tài chính dài hạn như mua nhà, đầu tư kinh doanh hay chuẩn bị cho cuộc sống về hưu. Sự thiếu hụt trong việc tiết kiệm và đầu tư còn làm giảm khả năng đối phó với các tình huống khẩn cấp và các biến cố tài chính bất ngờ.
3.3. Ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe
Không chỉ ảnh hưởng đến tài chính, doom spending còn gây tác động tiêu cực đến tâm lý và sức khỏe. Cảm giác tội lỗi, lo lắng về các khoản nợ, và áp lực tài chính liên tục có thể dẫn đến căng thẳng, trầm cảm và các vấn đề sức khỏe khác. Những cảm giác tiêu cực này có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, làm giảm hiệu suất công việc và gây ra các vấn đề trong các mối quan hệ cá nhân.
4. Làm sao để kiểm soát doom spending?
4.1. Theo dõi chi tiêu của bạn
Hãy sử dụng các ứng dụng quản lý tài chính hoặc đơn giản là ghi chép lại các khoản chi. Điều này giúp bạn nắm rõ dòng tiền của mình và hạn chế các quyết định chi tiêu bốc đồng.
Bạn có thể sử dụng ứng dụng SeAMobile được ra đời với thông điệp trở thành "trợ lý tài chính" tin cậy.. Chỉ với vài thao tác đơn giản, khách hàng dễ dàng nắm bắt tình hình tài chính cá nhân, nhận những cảnh báo khi mua sắm quá tay, phân tích khoản đầu tư, biến động thu chi theo ngày, so sánh giữa các khoản để đưa ra quyết định đúng đắn. Đặc biệt, SeAMobile là ứng dụng quản lý chi tiêu dựa trên quy tắc 6 lọ - công thức giữ tiền thông minh theo các chuyên gia tài chính.
4.2. Áp dụng soft saving
Soft saving là việc dành riêng một khoản tiền mỗi tháng cho các chi tiêu không thiết yếu như du lịch hoặc mua sắm để giảm căng thẳng. Bạn có thể mở tài khoản riêng và cài đặt chế độ chuyển tiền tự động. Điều này giúp bạn kiểm soát chi tiêu và tránh rơi vào cảnh nợ nần.
4.3. Tìm hiểu gốc rễ của vấn đề
Doom spending chỉ mang lại cảm giác thỏa mãn tạm thời, nhưng không giải quyết được những vấn đề sâu xa như căng thẳng công việc hay áp lực tài chính. Để cải thiện chất lượng cuộc sống lâu dài, bạn nên cân nhắc tìm đến chuyên gia tâm lý hoặc các giải pháp tư vấn tài chính.
Doom spending là một cách đối phó ngắn hạn với các áp lực xã hội và kinh tế. Tuy nhiên, hành vi này tiềm ẩn nguy cơ làm suy yếu sức khỏe tài chính nếu không được kiểm soát hợp lý. Hãy tiêu tiền một cách có kế hoạch, hiểu rõ giá trị thực của các khoản chi để đạt được sự cân bằng giữa chất lượng cuộc sống và ổn định tài chính. Đừng quên truy cập vào www.seabank.com.vn hàng tuần để cập nhật nhiều kiến thức tài chính hữu ích nhé!
