Hiệu ứng ly cà phê - "Latte Factor", vì sao bạn cứ mãi hết tiền!

Latte Factor là gì?

Latte Factor là một khái niệm được tác giả David Bach đưa ra trong cuốn sách cùng tên. Nó được dùng để chỉ những khoản chi tiêu nhỏ, không đáng kể mà chúng ta thường ít chú ý đến. Những khoản chi này có thể bao gồm:

• Cà phê, trà sữa, đồ ăn nhanh
• Mua sắm quần áo, mỹ phẩm
• Trả phí thuê bao dịch vụ không cần thiết như xem phim, nghe nhạc,..
• Đi lại bằng taxi, xe ôm thay vì đi bộ hoặc sử dụng phương tiện công cộng

Trên thực tế, đa số các khoản chi này không thuộc hàng thiết yếu và có thể loại trừ.

 

 

Latte Factor có tác động như thế nào?

Latte Factor có thể gây ra những tác động tiêu cực đến tài chính của chúng ta nếu không được kiểm soát. Chúng có thể khiến chúng ta khó đạt được các mục tiêu tài chính của mình, chẳng hạn như tiết kiệm tiền, mua nhà, đầu tư,...

Ví dụ, nếu bạn mua một ly cà phê latte mỗi ngày với giá 50.000 đồng, thì trong một năm, bạn sẽ chi khoảng 18.250.000 đồng cho cà phê. Số tiền này có thể được sử dụng để mua một chiếc điện thoại mới, một chuyến du lịch, hoặc đầu tư vào một quỹ tiết kiệm.

 

Vì sao chúng ta ít khi để ý đến Latte Factor?

• Não bộ xử lý số lớn và số nhỏ khác nhau

Theo một nghiên cứu của Đại học Hoàng gia London (Anh), não xử lý những con số nhỏ ở bán cầu phải, còn số lớn ở bán cầu trái. Vì vậy mà có sự khác biệt trong cách nhận thức về từng loại mệnh giá trong chi tiêu hàng ngày và khiến chúng ta không đánh giá chính xác được mức độ ảnh hưởng của các khoản chi tiêu nhỏ trên tổng thu nhập.

• Latte factor thường tạo ra sự hưng phấn

Giống như các quyết định mua sắm khác, Latte Factor khiến ta vui vẻ vì cảm giác kiếm được tiền và tiêu vào những gì mình thích. Bên cạnh đó, cà phê và trà sữa còn nạp thêm đường hoặc caffeine cho não để sản sinh endorphin - hormone được mệnh danh là “thuốc phiện nội sinh” khiến ta thấy hưng phấn hơn.

• Não trở nên “nhờn” với tác nhân tích cực

Hiệu ứng thích nghi khoái lạc (hedonic adaptation) là quá trình não bộ thích nghi với các tác nhân tích cực hay tiêu cực, và dần phai nhạt cảm xúc với chúng. Ví dụ ban đầu bạn chỉ uống 1 cốc cà phê vào sáng thứ hai để tỉnh táo hơn cho một tuần mới. Nhưng dần dần bạn thấy 1 cốc/tuần không còn “đủ đô”. Bạn quyết định tăng lên 2 cốc/tuần, rồi cuối cùng là mỗi ngày 1 cốc mới có tâm trạng làm việc. Tiền cà phê trở thành khoản chi hiển nhiên hàng ngày, dù thực tế nó vốn không phải hàng thiết yếu.